آرش کمانگیر: اِرِخْشَه (اوستایی)/ اِرَش شیپاک‌تیر (پهلوی)/ آرش شیواتیر/ آرش تیرانداز. تیرانداز مشهور که به موجب روایت‌های داستانی در زمان منوچهرشاه با پرتاب تیری مرز میان ایران و توران را معین کرد و به جنگ دو سپاه خاتمه بخشید.

[hidepost]

کهن‌ترین یادکرد از حماسه آرش کمانگیر به تِشتَریشت اوستا متعلق است که در چهار بند آن از آرش و تیراندازی او یاد شده است: «می‌ستاییم ستاره درخشان و شکوهمند تِشتَر را؛ آن تندتاز به سوی دریای فراخکرت را، به سان آن تیر در هوا پرّان، تیری که آرش تیرانداز- آن بهترین تیرانداز ایرانی- از کوه اَئیرْیوخْشوثَه/ خْشوثَه به سوی کوه خْوَنوَنت پرتاب کرد. تیری که بر دمید بر او آفریدگار اهورامزدا‌؛ و راهش را آماده ساختند، ایزدان آب و گیاه و مهر دارنده دشت‌های پهناور. می‌ستاییم ستاره درخشان و شکوهمند تِشتَر را؛ آن تندتاز به سوی دریای فراخکرت را، آن شتابان گراینده بدان سوی، آن چابک پرواز کننده بدان سوی؛ به سان آن تیر در هوا پرّان، تیری که آرش تیرانداز- آن بهترین تیرانداز ایرانی- از کوه اَئیرْیوخْشوثَه/ خْشوثَه به سوی کوه خْوَنوَنت پرتاب کرد. تیری که بر دمید بر او آفریدگار اهورامزدا‌؛ و مهر دارنده دشت‌های پهناور راهش را آماده ساخت، به دنبال آن تیر روان شدند، اَشی نیک و بزرگوار و پارِنْد سوار بر گردونه سبک و چابک. تا آن گاه که آن تیـر در هوا پَرّان، به کوه خْوَنوَنت در نشست و در خْوَنوَنت بـه زمین فرو رسید» (بندهای 5 تا 7 و 37 تا 38 تشتریشت). داستان آرش کمانگیر در شاهنامه فردوسی نیامده است.

[/hidepost]