زبان فارسی: زبان دَری/ زبان ایرانی. زبان متداول و عمومیِ ایران امروز که در گذشته‌های دور دَری نامیده می‌شد و هنوز هم در افغانستان با همین نام شناخته می‌شود. نام فارسی ارتباطی با مفهوم ثانوی این نام که استان فارس باشد، ندارد (← فارس). منظور از فارس در اینجا مفهوم اصلی این نام است که با حوزه تمدن ایرانی مطابقت دارد. به عبارت دیگر، منظور از زبان فارسی همانا «زبان ایرانی» با مفهوم اصلیِ نام ایران (و نه کشور ایرانِ امروزی) است.
این گفته مسعودی که: «پهلوی و دری و آذری و دیگر زبان‌های پارسی…» (مسعودی، التنبیه والاشراف، ص 74) به درستی نشان‌دهنده اینست که «دری» قبل از اینکه تعمیم نام کل به جزء را به خود بگیرد، یکی از زبان‌های «پارسی» بوده و «پارسی/ فارسی» در معنای «ایرانی» بکار رفته است.
این زبان در تاجیکستان و ازبکستان با عنوان نسبتاً تازه تاجیکی و در افغانستان با شکل کهنِ دَری نامیده می‌شود. معادل غربی نام زبان فارسی (برگرفته از مفهوم اصلیِ دو نام ایران و فارس) Persian است. نگارش نام این زبان به شکل Farsi اشتباهی است که بر اثر بی‌دقتی و بخاطر آوانویسی واژه فارسی با الفبای لاتینی متداول شده است. واژه دَری که صورت کهن نام این زبان است، همچون فارسی به مفهوم «ایرانی» است.
اخیراً عده‌ای از زرتشتیان یزد نام دَری را بر روی لهجه خود نهاده‌اند که نادرست و نوساخته است.
معنا و مفهوم دَری را تاکنون معادل با درباری و بازاری گفته‌اند، اما به نظر نمی‌رسد که دری ارتباطی با دربار پادشاهان و گویش درباری، و یا ارتباطی با «در / کوچه/ بازار» داشته باشد. نام دری برای این زبان از دو پاره «دْ» و «اَری» ساخته شده که بخش نخستینِ آن، حرف معرفه متداول در بسیاری از زبان‌های هندواروپایی، و بخش دوم آن به مفهوم آریایی/ ایرانی است. حرف معرفه «دْ» هنوز نیز در زبان پشتو/ پشتون زنده است و برای مثال نام کشور افغانستان را به شکل «دْ افغانستان» تلفظ می‌کنند. این حرف با حرف معرفه The در زبان انگلیسی خاستگاهی مشترک دارد. حرکت ساکنِ این حرف در زمانی که قابلیت اعاده آوای ساکنِ آغازین در زبان مردم فروکش کرد، تبدیل به فتحه شد.
بخش دوم این نام یعنی «اَری» منسوب است به آریایی و نیز آریا که نام کشور و ناحیه‌ای در شمال غربی افغانستان امروزی بوده است (← ایران). این نام برای این زبان در کتیبه کَنیشکَه شاه کوشانی که حکومتش در همان نواحی بوده، آمده است. کنیشکه یادآور می‌شود که: «او صادر می‌کند یک فرمان به یونانی و سپس بیان می‌دارد به زبان اَریئَئو (Aryao)».
گفتار کنیشکه در این کتیبه شباهت فراوانی با گفتار داریوش یکم در کتیبه بیستون دارد که آورده است: «این است نبشته‌ای که من کردم. افزون بر این به اَری‌یا (Ariya)». مصوت پایانی واژه «اَریئَئو»، حرف کوتاه «اُ» و مصوت پایانی واژه «اَری‌یا»، حرف «آ» است که هر دو معادل با کارکرد کسره اضافه پایانی (یای نسبت) در زبان فارسی هستند و معنای «آریایی/ ایرانی» (فارسی) را می‌دهند.
