خَشْیارشا: خْشَیارشَن (فارسی باستان)/ ایکشِئیریشَه (عیلامی)/ هیشیئَرشَه (بابلی)، خشیارشای اول، چهارمین شاه هخامنشی (486- 465 قبل از میلاد). پسر داریوش یکم و آتوسا دختر کورش. بخش عمده تخت‌جمشید در زمان او ساخته شد. به یونان حمله برد و در جنگی در ناحیه ترموپیل به تلافی آتش زدن سارد، آتن را به آتش کشید. اما پس از آن در جنگ دریایی سالامین/ سالامیس از یونانیان شکست خورد و در جنگ پلاته نیز به نتیجه‌ای نرسید و به ایران بازگشت. اجبار در پرستش اهورامزدا و ممنوعیت پرستش خدایان دیگر که در زمان داریوش یکم نیز رایج بود، در زمان پادشاهی خشیارشا دوام یافت. او در بند پنجم (سطرهای ۳۵ تا ۴۱) از کتیبه هشتم خود در تخت‌جمشید خدایان دیگر را دیو و نیایشگاه‌های آنان را دیوکده می‌نامد. او به موجب همین کتیبه، دستور تخریب آن نیایشگاه‌ها را صادر می‌کند و پرستش خدایانی غیر از اهورامزدا را ممنوع اعلام می‌دارد. خشیارشا به زن و دختر برادرش ماسیست نظر داشت و پس از کامجویی از آن دختر ترتیب مثله کردن او را می‌دهد. عملی که موجبات شورش ماسیست را فراهم کرد. خشیارشا به تندخویی و کم‌خردی مشهور بود و در نهایت به دست درباریان کشته شد. خشیارشا را گاه به شکل «خشایارشاه» می‌نویسند که نادرست است. همچنین بنگرید به مدخل‌های ← کتیبه خشیارشا و دخمه‌های نقش‌رستم.