تخت‌جمشید: پارسَه/ قصر جمشید/ چهل‌منار/ صدستون/ چهل‌ستون/ پرسپولیس. مجموعه کاخ‌های هخامنشی در استان فارس و در شمال شهر مرودشت. این بناها با مشارکت مردمانی از سراسر شرق باستان و با مواد و مصالح نواحی دور و نزدیک ساخته شده است.
در اواخر سده هجدهم میلادی یک استاد آلمانی علوم طبیعی به نام ساموئل سیمون ویته (Samuel Simon Witte) اظهار داشته بود که تخت‌جمشید و مجموعه بناها و آثار آن (و نیز اهرام ثلاثه مصر)، محصول اندیشه و توانایی‌های انسان نیست، بلکه دست‌ساخته طبیعت است و بر اثر اتفاق و بدنبال برخی حرکات آتشفشانی و زمین‌ساختی بوجود آمده است (Witte, pp 185-192). این گفتار شاید شگفت‌انگیز به نظر آید، اما پیچیدگی‌های خارق‌العاده و فناوری‌های همچنان نامعلوم ساخت تخت‌جمشید ممکن است هر کسی را به این گمان براند که اگر باور بداریم ساخت‌وساز بناهای تخت‌جمشید به دست انسان صورت گرفته، بسی شگفت‌انگیزتر از آن است که باور بداریم این آثار، ساخته اتفاقی دست طبیعت است.
تخت‌جمشید در استان فارس و در دامنۀ کوه رحمت و در شمال شرقی دشت مرودشت قرار گرفته است. تخت‌جمشید با شیراز ۵۰ کیلومتر و با مرودشت ۱۰ کیلومتر فاصله دارد. راه شیراز به اصفهان از دو کیلومتری آن می‌گذرد و راهی فرعی این جاده را به تخت‌جمشید متصل می‌سازد.
عملیات ساخت تخت‌جمشید در حدود سال ۵۲۰ قبل از میلاد و به فرمان داریوش یکم هخامنشی آغاز شد و بخش اعظم آن پس از هفتاد سال در حدود سال ۴۵۰ قبل از میلاد در زمان پادشاهی اردشیر یکم ساخته شد و به پایان رسید. اما عملیات ساختمانی بخش‌های دیگری از تخت‌جمشید تا پایان پادشاهی هخامنشیان کماکان ادامه داشت. چنانکه ساختمان دروازۀ نیمه تمام گواهی می‌دهد، پس از 190 سال همچنان کار ساخت‌وساز و گسترش بناهای تخت‌جمشید ادامه داشته است.
برای متن کامل مقالات به نسخه چاپی کتاب مراجعه نمایید.
